Osobowość typu borderline (osobowość z pogranicza) to jedno z zaburzeń osobowości ujęte w ICD-10. Zaburzenie to rozpoczyna się zazwyczaj w okresie dorastanie i wczesnej dorosłości, trwa przez kolejne lata, powodując wiele cierpienia, wpływając na zdolność chorej osoby do odczuwania radości z życia oraz na podstawowe sfery życia - związki, pracę i rodzinę.

OBJAWY
Zaburzenie osobowości typu borderline jest związane ze specyficznymi problemami w związkach z innymi ludźmi, emocjami, zachowaniami oraz sposobami myślenia.

• w związku - ludzie z osobowością typu borderline mają tendencję do trwania w niezwykle intensywnych związkach z innymi ludźmi, charakteryzują się one licznymi konfliktami, kłótniami i rozstaniami; osobowość z pogranicza wiąże się także z niezwykłą wrażliwością na bycie porzuconym, która powoduje bardzo intensywne uczucie lęku przed odrzuceniem oraz zapobieganie rzeczywistym i wyimaginowanym aktom odrzucenia ze strony innych osób;


• postrzeganie siebie - osobowość typu borderline wiąże się brakiem stabilności postrzegania siebie - w jednej chwili wysoka samoocena może zmienić się w poczucie własnej beznadziejności, lub poczucie bycia osobą złą, nieprzyjemną, niesympatyczną. Zaburzenia postrzegania własnej osoby utrudniają określanie długoterminowych celów, ale także w wielu przypadkach orientacji seksualnej.


• emocje - kluczowym elementem osobowości z pogranicza jest emocjonalna niestabilność, osoby z takim zaburzeniem osobowości często opisują swoje emocje jako "przejażdżkę na rollercoasterze" z bardzo szybkim zmianami nastroju (dobre samopoczucie w ciągu zaledwie kilku minut może przejść w stan silnego przygnębienia); osobowość typu borderline jest także łączona z uczuciami silnego gniewu oraz wewnętrznej pustki.


• zachowania - osoby z osobowością z pogranicza mają tendencję to podejmowania ryzykownych i impulsywnych zachowań (np. używanie narkotyków, picie dużych ilości alkoholu, seks z przypadkowymi partnerami, napadowe obżarstwo); dodatkowo obserwuje się skłonność do zachowań autodestrukcyjnych takich jak samookaleczanie, czy próby samobójcze.


• zmiany myślenia pod wpływem stresu - w sytuacjach stresowych osoby z osobowością borderline moga doświadczać zmian w myśleniu, włączając w to urojenia prześladowcze, poczucie wyobcowania, brak poczucia czasu, wrażenie, że najbliższe otoczenie jest nieznajome i obce, utrata świadomości co do pewnych elementów z przeszłości, depersonalizacja (poczucie oderwania od siebie).

W JAKI SPOSÓB ZABURZENIE OSOBOWOŹCI TYPU BORDERLINE WPŁYWA NA RÓŻNE SFERY ŻYCIA

• związki - trudności w związkach z innymi ludźmi to jeden z podstawowych objawów borderline - sposób w jaki osoby z tym zaburzeniem patrzą na rodzinę, przyjaciół czy partnerów potrafi zmienić się ekstremalnie w przeciągu dni czy nawet godzin, takie wahania w stosunkach wpływają negatywnie na obie strony - zarówno osobę z osobowością z pogranicza, jak i na jej najbliższych.


• praca i szkoła - trudności w relacjach z innymi ludźmi powodują także trudności w sferze zawodowej - problemy ze współpracownikami, szefami, nauczycielami czy innymi uczniami; sytuacje stresowe wpływają na zdolność do pracy osoby z osobowością borderline powodując brak koncentracji, czy unikanie przychodzenia do pracy lub szkoły.


• zdrowie fizyczne - zaburzenie osobowości typu borderline wiąże się z różnymi poważnymi schorzeniami - silne i przewlekłe bóle (fibromialgia), uczucie przewlekłego zmęczenia, artretyzm, otyłość, cukrzyca, a także z niezdrowym trybem życia (palenie, nadużywanie alkoholu czy narkotyków).


• konflikt z prawem - wiele zachowań typowych dla osób z osobowością z pogranicza może prowadzić do konfliktu z prawem, wymienić tutaj można agresywne zachowania włącznie z atakowaniem innych ludzi, prowadzenie samochodu z narażeniem bezpieczeństwa własnego i innych, nadużywanie substancji niedozwolonych, kleptomania. Ogólnie rzecz ujmując osoby z tym zaburzeniem osobowości mają tendencję do działania pod wpływem emocji, które często są silne, niekontrolowane oraz destrukcyjne.

PRZYCZYNY
Tak jak w przypadku wielu innych zaburzeń psychicznych nie jest znana dokładna przyczyna powstawania zaburzenia osobowości typu borderline. Jednakże istnieją wyniki badań, które sugerują mieszaną naturę tego zaburzenia - wystąpienie czynników biologicznych, genetycznych oraz środowiskowych. Badania pokazują, że wiele osób dotkniętych tym zaburzeniem osobowości w dzieciństwie doświadcza molestowania, prześladowania czy odrzucenia, a także rozłączenia z opiekunami, z którymi wiązały ich silne więzi emocjonalne. Istnieją także dowody potwierdzające wkład genów oraz zmiany w strukturze i funkcjonowaniu mózgu u osób z osobowością z pogranicza.

LECZENIE
Swego czasu uważano, że zaburzenie osobowości typu borderline jest niezwykle niepodatne na leczenie, jednakże najnowsze badania pokazują, że jest odwrotnie i istnieją sposoby leczenia tego zaburzenia. Zwykle leczenie borderline polega na odpowiednim dobraniu kombinacji farmaceutyków oraz psychoterapii. W sytuacjach kryzysowych może być konieczne podjęcie bardziej radykalnego i intensywnego leczenia wliczając w to leczenie szpitalne.

JAK ŻYĆ?
Życie z osobowością typu borderline może być niezwykle trudne. Doświadczanie pustki wewnętrznej, desperacji, gniewu, beznadziejności i samotności są bardzo częste u osób z tym zaburzeniem. Jako efekt takich doświadczeń pacjenci często mają myśli samobójcze, włącznie ze skłonnością do ich realizacji. Część osób z osobowością borderline jako sposób na złagodzenie bólu emocjonalnego zadaje sobie ból fizyczny. Także w przypadku chronicznego poczucia pustki takie zachowania są często traktowane jako sposób, "aby wreszcie poczuć cokolwiek".
Osoby ze zdiagnozowanym zaburzeniem osobowości typu borderline nie muszą się poddawać i żyć życiem pełnym bólu. Podstawą do poprawy funkcjonowania jest akceptacja swojego stanu, przyjęcie pomocy ze strony najbliższych oraz profesjonalistów (lekarzy i terapeutów), a przede wszystkim wiedza w jaki sposób radzić sobie z symptomami tego zaburzenia w życiu codziennym. Kilka rad:

• nie bój się prosić o pomoc - zaburzenie osobowości typu borderline jest poważnym stanem i nikt nie powinien być skazany na radzenie sobie z nim w pojedynkę, szukaj pomocy u bliskich, oraz u lekarzy i terapeutów;


• opracuj wyjście awaryjne - osobowość borderline wiąże się z szybkimi zmianami nastroju i samopoczucia, w związku z tym osoby z tym zaburzeniem muszą często stawiać czoła kryzysom psychicznym takim jak np. myśli samobójcze. Warto zastanowić się nad sposobem postępowania w stanach takich kryzysów, aby nie dopuścić do zranienia siebie lub innych osób.


• poszukaj wsparcia - wsparcie ze strony rodziny i przyjaciół może być wielką pomocą i motywacją do terapii, chociaż w wyjątkowo trudnych momentach potrzeba wsparcia może wymagać zwrócenia się w stronę kogoś, kto przeżywa podobne trudności. Zaburzenie osobowości typu borderline nie jest rzadkim zaburzeniem i warto rozważyć poszukanie grupy wsparcia zrzeszającej osoby z tym samym problemem.


• dbaj o siebie - zmniejszenie bólu emocjonalnego, wzmocnienie pozytywnych emocji i własnej samooceny mogą być uzyskane tak prostymi sposobami jak regularne posiłki, wysypianie się, relaks, czas spędzany na czynnościach sprawiających przyjemność, rozwijanie hobby i zainteresowań.


• zdobywaj wiedzę - w przypadku wielu zaburzeń psychicznych wiedza może być bardzo pomocna, świadomość objawów, ich przyczyn i następstw może pomóc unikać sytuacji kryzysowych i prowadzić bardziej ustabilizowane życie. Warto także namawiać bliskich do poszerzania wiedzy dot. problemu.