Anoreksja nie pojawiła się ot tak sobie. Już w starożytności były obserwowane zachowania, które dziś uznano by za zaburzenia odżywiania. Uprawiano głodówki głównie za sprawą wpływów religii Wschodu. Idee gnostycyzmu dotyczące rozdzielności ciała uznawanego za złe i duszy uznawanej za świętą, zostały w Imperium Rzymskim przejęte przez kobiety wysokiego pochodzenia, które głodowały w imię tych idei. Przywódcą duchowym tego typu sekty był św. Hieronim ze Strydonu. W religiach chrześcijańskich ścisłe posty były utrzymywane jako sprzeciw przeciw hedonizmowi i materializmowi ówczesnych czasów.

Upadek Cesarstwa Rzymskiego rozpoczął nową epokę, tzw. wieki ciemne – upadek cywilizacji zachodnich, wielkich miast, kultury i nauki. W tym czasie ze względu na klęski głodowe, zarazy, oraz liczne wojny w kulturze dominował ideał kobiety silnej, energicznej, obdarzonej zdolnością do rodzenia dzieci. Większość ludzi walczyła o przetrwanie. Z tego względu w tym okresie nie notuje się przypadków głodzenia się.

Wraz z nadejściem epoki renesansu ilość przypadków, które dziś opisalibyśmy jako anoreksja, rosła lawinowo. W okresie między rokiem 1200 i 1600 odnotowano ponad 180 przypadków śmierci głodowej kobiet, powodem były motywy religijne. Źwięte anorektyczki praktykowały nie tylko głodówkę, ale także inne formy umartwiania ciała – przebywanie na mrozie, unikanie snu, praca ponad siły. Taki wzorzec postępowania był przeciwieństwem do typowej roli kobiety w tamtej epoce – oddanej i posłusznej żony i matki. Kobiety dobrowolnie wybierały głodówkę aby wyrwać się spod kontroli i oczekiwań rodziny i kościoła, uzasadniając swą decyzję poszukiwaniem bliskości Boga. Wiele z nich uzyskało później status świętych kościoła katolickiego. Przykładem takiej świętej anorektyczki była św. Katarzyna ze Sieny.

W XV i XVI wieku legendy o świętych pannach krążyły po całej Europie. Były to przeważnie młode dziewczyny z ubogich rodzin, zamieszkałe na terenach wiejskich, które zyskiwały lokalną sławę jako żyjące tylko dzięki duchowi i woli bożej. Najsłynniejszy opisany przypadek pochodzi z roku 1600, kiedy to francuski lekarz Vivenius opisał przypadek 14-letniej Jane Balan, która utrzymywała, że nie jadła i nie piła nic przez 3 lata.

Reformacja spowodowała wielkie zmiany w filozofii kościoła, świętość anorektyczek poddano w wątpliwość, a aby wzmocnić pozycję kościoła katolickiego wprowadzono zasadę, że jedynymi osobami zdolnymi do bezpośredniej komunikacji z Bogiem byli księża. Przypadki młodych głodujących dziewcząt twierdzących, że rozmawiają z Bogiem były rozpatrywane przez Inkwizycję, a ich ilość zaczęła gwałtownie maleć. Wiele głodujących z przyczyn religijnych kobiet było uznanych za opętane i spalono na stosie.

Za pierwszy opisany przypadek anoreksji uznaje się, przedstawiony w traktacie o jedzeniu z 1684 roku Richarda Mortona, opis nastolatki, której organizm nie wykazywał żadnej reakcji na jedzenie, ona sama była niespokojna i przygnębiona i wyglądała jak „szkielet z żołądkiem przyschniętym do kręgosłupa”.

Wiek XIX przyniósł rozwój medycyny i rewolucję przemysłową. Problemem głodujących kobiet przestali zajmować się przedstawiciele kościoła, a zaczęli lekarze. Głodówka przestała być wyrazem religijności, a wynikała zazwyczaj z przekonania, że apetyt na jedzenie jest powiązany z apetytem na seks. Zatem kobiety unikały jedzenia, aby zgodnie z ówczesnymi normami moralnymi, nie być posądzonymi o rozwiązłość. Epoka wiktoriańska to epoka gorsetów, po raz pierwszy w historii skupienie uwagi na wyglądzie i determinacja kobiet w uzyskaniu figury pożądanej w epoce, są tak wyraźne.

Anoreksja była do tej pory opisywana jako objaw innych chorób czy też rodzaj histerii. Dopiero w roku 1873 równocześnie dwaj lekarze: William Gull i Charles Lasegue zdefiniowali aneroxia nervosa jako oddzielną jednostkę chorobową. Opis Gulla miał charakter fizjologiczny z podkreśleniem psychologicznej przyczyny choroby, podczas gdy Lasegue w swoim opisie skoncentrował się na psychice chorego, podkreślając rolę rodziny w nabyciu choroby. Sugerowane leczenie polegało na przymusowym dokarmianiu, umieszczeniu chorej w nowym otoczeniu i pogadankach umoralniających.
W roku 1932 w New England Journal of Medicine opublikowano pierwsze zdjęcie chorej na anoreksję.

Epidemia anoreksji i zaburzeń odżywiania, jakie obserwuje się współcześnie, ma swoje początki w latach 50 XX wieku. Analizując na przestrzeni wieków liczność przypadków, które można uznać za anoreksję, nasuwa się hipoteza o istnieniu związku między liczbą przypadków anoreksji a stabilnością epoki – zwiększenie zachorowań następowało w czasach rozwoju kulturalnego i sytuacji, gdy były dobre warunki do zakładania rodziny i wydawania na świat dzieci. W takich epokach kobiety przywiązywały większą wagę do duchowości i swojego wyglądu. Okresy historyczne charakteryzujące się zachwianiem społeczeństwa na skutek wojny, plag lub powszechnego głodu, cechuje również niewielka liczba doniesień na temat obserwowanych przypadków zaburzeń odżywiania. Przypuszcza się, że w takich trudnych sytuacjach kobiety są doceniane przede wszystkim za to, że są.

Autor: Ludmiła Chludzińska