Dotychczas nie udało się określić jednej, konkretnej i pewnej przyczyny depresji. Obecne poglądy badaczy tego zagadnienia skłaniają się do uznania, że źródeł tego schorzenia należy dopatrywać się w sprzyjającej zachorowaniu kombinacji czynników genetycznych, biologicznych, społecznych, psychologicznych. Podobnie określa się przyczyny zachorowania na większość zaburzeń psychicznych. Bazując na powyższym podziale są osoby u których przyczyn depresji można szukać w połączeniu czynników genetycznych i psychologicznych, z drugiej strony prawdopodobne są także inne połączenia, z różnym udziałem poszczególnych grup czynników. Podkreślić należy, że depresja nie jest oznaką słabości charakteru.

Czynniki biologiczne

Badania nad czynnikami biologicznymi dotyczą określania dysfunkcji w pracy organizmu, które przyczyniają się do rozwoju depresji. Najbardziej popularne teorie koncentrują się na pracy układu limbicznego, na zaburzeniach neuroprzekaźnictwa i zaburzeniach hormonalnych.

Układ limbiczny jest układem złożonym ze struktur korowych i podkorowych, i odgrywa kluczową rolę w kontroli nastroju, popędów, reakcji na stres. Jedną z istotniejszych części jest podwzgórze - reguluje temperaturę ciała, apetyt, sen, popęd seksualny. Kontroluje także funkcji wydzielniczej przysadki, czyli bierze udział w gospodarce hormonalnej organizmu. Inne struktury istotne dla regulacji emocji są hipokamp oraz ciała migdałowate.

Zaburzenia w obrębie wspomnianego układu owocują zmianami nastroju i zachowania.

Pewni badacze przypisują dużą rolę w etiologii depresji hormonom. Układ endokrynny składa się z rozsianych w organizmie gruczołów (tarczyca, nadnercza, jajniki, jądra), większość z wspomnianych narządów wydzielających hormony podlega kontroli układu nerwowego, poprzez znajdujące w nim: podwzgórze i przysadkę. Badania potwierdzają zaburzenia regulacji hormonalnej skojarzone z depresją, najlepiej udokumentowano udział zaburzeń wydzielania kortyzolu.


Najbardziej popularna i jednocześnie znajdująca potwierdzenie w mechanizmie działania leków antydepresyjnych, jest teoria trzech monoamin, które pełnią funkcje neuroprzekaźników w układzie nerwowym. Największe znaczenie przypisuje się serotoninie, noradrenalinie oraz dopaminie. Choroba powstaje, jeżeli zachwiana jest równowaga pomiędzy nimi.

W uproszczeniu przypisuje się serotoninie wpływ na nastrój i niepokój, noradrenalinie za ilość energii (tzw. napęd), a dopamina jest odpowiedzialna za odczuwanie przyjemności.

Komórki nerwowe, czyli neurony są w mózgu połączone w skomplikowaną sieć. W obrębie neuronu pobudzenie przekazywane jest na drodze elektrycznej, natomiast poszczególne komórki nie są ze sobą połączone fizycznie. Pomiędzy nimi znajduje się wąska przestrzeń nazywana synapsą - to w niej elektryczny impuls z neuronu jest zamieniany na sygnał chemiczny. Informacja o pobudzeniu lub hamowaniu kolejnej komórki jest przekazywana za pomocą neuroprzekaźników. Struktury umieszczone na błonach komórkowych neuronów zdolne do reagowania na neuroprzekaźnik są nazywane receptorami.


Czynniki genetyczne


Obserwacje lekarzy od dawna sugerują, że depresja ma tło genetyczne. Nie określono jednak konkretnych genów i sposobu dziedziczenia depresji. Istnieje także możliwość, że za rozwinięcie sie depresji odpowiada nie jeden, a kombinacja kilku genów. Najwięcej informacji dają popularne badania bliźniąt jednojajowych, które dysponują w 100% zgodnym materiałem genetycznym. Z badań wynika, że jeżeli na depresję zachoruje jedno z bliźniąt, to drugie ma prawdopodobieństwo zachorowania sięgające od 67% do 76% - w zależności czy wychowywały się razem, czy osobno. Tutaj też znajduje potwierdzenie znaczenie czynników środowiskowych.

Osoby chorujące na depresję mają często w rodzinie osoby cierpiące na chorobę afektywną jednobiegunową (depresję) lub chorobę afektywną dwubiegunową. Jeżeli brak informacji na temat zaburzeń nastroju, istotne jest zwrócenie uwagi, czy w rodzinie nie występowały przypadki uzależnień. Często depresja przybiera formę uzależnienia, a substancja psychoaktywna staje się formą "samoleczenia".


Czynniki społeczne


Można tutaj wyróżnić czynniki:

1. ekonomiczne: ubóstwo, utrata pracy;

2. interpersonalne: konflikty z najbliższymi, samotność, rozwód, śmierć bliskiej osoby, przemoc w rodzinie;

3. kulturowe: środowisko powodujące izolację, generujące lęk o życie swoje i najbliższych, przemoc;


Czynniki psychologiczne


U wielu osób cierpiących na depresję, można dostrzec cechy osobowości takie jak: przekonanie o niskiej wartości, konsekwentne dostrzeganie siebie i świata z pesymizmu, wyolbrzymianie trudności, nadmierne reagowanie na stres, nadmierna wrażliwość na odrzucenie, zależność od innych, przekonanie o bycie lepszym lub innym.

Poznawcza teoria depresji stworzona przez Aarona Becka zakłada, że przyczyną depresji są negatywne myśli powstałe na bazie dysfunkcjonalnych przekonań. Teoria ta wyróżnia trzy główne obszary dysfunkcyjnych przekonań:

1. Przekonanie o własnej ułomności;
2. Wysiłki prowadzą do porażek;
3. Brak nadziei na przyszłość.

Wymienione obszary tworzą Negatywną Triadę Poznawczą.