Sedno słowa masochizm w głębszym bądź płytszym znaczeniu ale jest znane każdemu. Wątkami masochistycznymi przepełnione są media, choć nie zawsze interpretacje określonego zjawiska jakimi się one posługują są prawidłowo oceniane w moim mniemaniu.

Masochizm kobiet jest czymś co mnie bulwersuje najbardziej, chociaż to co ja widzę i poczytuję jako masochizm, bardzo często jest okazywane społeczeństwu jako sadyzm, czyli drugą stronę, w rozumieniu zadawania cierpienia.

Zastanówmy się czy można potraktować niechęć do leczenia depresji jako przejaw masochizmu? Wg. twórcy tego określenia, niemieckiego psychiatry, neurologa i kryminologa, Richarda von Krafft-Ebinga, masochizm jest dewiacją seksualną polegającą na osiąganiu satysfakcji seksualnej poprzez przyjmowanie cierpienia jakie zadaje partner lub zadawanie je sobie samemu. I tylko taki sposób jest satysfakcjonujący. Gdyby popatrzeć na problem tylko poprzez aspekt seksualności, temat byłby zbyt prosty. Ale seksualność, popędowość, to z analitycznego punktu widzenia przejaw libidynalności czyli chęci do życia.

Psychoanaliza podjęła ten temat na nowo i określiła mianem "masochistycznego charakteru", a ja bym odważyła się powiedzieć, że jest to coś na kształt "masochistycznej osobowości". A jeśli tak, to czy można pokusić się o myśl, że mamy tu do czynienia z jakąś formą uzależnienia..?

W jakiś sposób temat ten podjął Sigmund Freud twierdząc, że życie w takiej formie w jakiej musimy dźwigać jego brzemię jest dla nas za ciężkie i przynosi zbyt wiele bólu, rozczarowań, nierozwiązywalnych zadań. Aby to znieść nie możemy obyć się bez środka uśmiercającego. Istnieją trzy takie rodzaje środków:

- odwrócenie uwagi - pozwalające bagatelizować naszą niedolę

- zaspokojenie zastępcze, które je zmniejsza

- środki odurzające, które sprawiają, że stajemy się na nie niewrażliwi.

Wg. Freuda:
- odwrócenie uwagi to np. działalność naukowa
- zaspokojenie zastępcze to coś co oferuje np. ogólnie rozumiana sztuka, czyli wszystko to co w porównaniu z rzeczywistością jest złudzeniem
- środki odurzające, wiadomo, wpływają na ciało, zmieniają jego chemizm. 1)
Warto jednak pamiętać, że każda choroba ciała, która trwa długo - a środki odurzające przyczyniają się do tego - jest źródłem cierpienia, które może stać się przyczyną depresji. Mamy tu więc swego rodzaju kwadraturę koła.

Wg. Ebinga, masochizm w swej definicji zawiera dwie podstawowe idee: potrzebę bycia poniżanym oraz niezdolność do jakiejkolwiek formy miłości.
Erich Fromm powiązał z masochizmem dwa dodatkowe czynniki:
- poczucie samotności
- i poczucie braku znaczenia

Z jednej strony zaczyna to być bardzo zbieżne z podłożem uzależnienia, z drugiej pokazują się symptomy depresji. Cokolwiek by do tego nie dodać, lub podjąć się próby polemiki, że przecież ze względu na poczucie osamotnienia dana osoba szuka więzi z innymi ludźmi - w efekcie okazuje się, że są to bardzo specyficzne relacje, oparte na potwierdzaniu swojej nicości, na bólu i cierpieniu.

Co się dzieje wówczas? Następuje wycofanie, dobrowolne osamotnienie, trzymanie się z dala od innych. To najbardziej znane i powszechnie stosowane sposoby chronienia się przed cierpieniem. Przed wywołującym lęk światem zewnętrznym człowiek nie może obronić się inaczej jak przez odwrócenie się od niego.
Odwrócenie się od świata zewnętrznego, wycofanie się z niego, to coś co znamy pod pojęciem depresji.

Zarówno osobowość masochistyczna jak i skłonność do popadania w depresję, ma swoje źródło w dzieciństwie, a dorosłe życie tylko ujawnia dawne konflikty wewnętrzne.
Problem, który chcę poruszyć tym artykułem jest spojrzenie na depresję z punktu niechęci jednostki do podjęcia leczenia, ewentualne trudności pojawiające się przy jej leczeniu, nieskuteczność itp. - czyli długotrwałe utrzymywanie stanu cierpienia.
Przypadki takie powinny być rozpatrywane nie tylko z płaszczyzny sytuacji bieżącej życia danej osoby, ale jej uwarunkowań dziecięcych, wychowawczych, rozwojowych. Obawiam się, że z uwagi na wysoką częstotliwość zachorowań leczenie skupia się na behawioralnym tu i teraz.

Izabela Rzeczkowska
1) Zygmunt Freud "Pisma Społeczne"