Mechanizm ten dotyczy odpowiedzi na pytanie "kim jestem", czyli poczucia tożsamości. Określa ono nie tylko to, kim dana osoba jest i czuje się, ale także system wartości, sposób podejmowania decyzji, konsekwencję w realizacji planów, określenie własnych granic, poczucie odrębności.

Uzależnienie wpływa na poczucie tożsamości w sposób, który opisują trzy etapy:

1. Rozdwojenie JA:
Osoba uzależniona funkcjonuje w dwóch stanach - "pod wpływem" i "na trzeźwo".
Będąc "pod wpływem" postrzeganie własnej osoby odbywa się bezkrytycznie, dana osoba ma poczucie wielkiej mocy i siły oraz dużą pewność siebie, która jest określana jako "nałogowa pycha". Ma wrażenie, że może przenosić góry. Postrzega siebie jako osobę wybitną, stworzoną do wyższych celów, jest duszą towarzystwa. Działania, które podejmuje są impulsywne. Nie rozważa konsekwencji tego, co robi, uważa, że jest ponad to. Uważa, że ze strony innych należą jej się szczególne względy. Nie chce podjąć leczenia z nałogu, bo nie czuje się chory.
W stanie "na trzeźwo" uderza rzeczywistość i konsekwencje tego, co działo się "pod wpływem". Pojawia się wstyd, poczucie winy, poczucie utraty kontroli nad sobą i swoim życiem, poczucie beznadziejności i bezsilności. Człowieka ogarnia niemoc i dopada brak sił. Odrzucany jest pomysł leczenia, gdyż niemożliwym wydaje się życie bez nałogu.

2. Rozpraszanie JA:
Funkcjonowanie w tych dwóch stanach ma dalsze skutki. W stanie "pod wpływem" dana osoba łatwo narusza własne granice i przekracza ramy wyznaczone przez system wartości. W stanie "na trzeźwo" odczuwana niemoc powstrzymuje od działania. W ten sposób granice tożsamości ulegają rozmyciu.

3. Wydrążenie JA:
Ponieważ życie osoby uzależnionej to dwa, zupełnie inne i na przemian występujące stany, tożsamość danej osoby również ulega rozdwojeniu. Stany "pod wpływem" i "na trzeźwo" wyznaczają skrajności, pomiędzy którymi pojawia się pustka. Człowiek ma poczucie oderwania od własnej osoby, coraz trudniej przychodzi mu odpowiadanie na pytanie "kim jestem?". Utrata poczucia własnej tożsamości wiąże się z poczuciem zagubienia, wyobcowania oraz niską samooceną.