Skąd nazwa: OBSESJE to myśli natrętne, KOMPULSJE = czynności przymusowe.

Niezależnie od źródła, zachowania obsesyjno-kompulsywne można wg Johnsona uznać za próbę zdobycia kontroli nad głębszymi stanami emocjonalnymi. Są one sposobem radzenia sobie z problemami, który to sposób z czasem sam staje się problemem.
Wystąpienie zachowań obsesyjno-kompulsywnych nie świadczy o tym, że mamy do czynienia z osobowością obsesyjno-kompulsywną.

ZABURZENIE OBSESYJNO-KOMPULSYWNE = (NERWICA NATRĘCTW F42 ICD-10)
Zasadnicze objawy to występowanie obsesji i kompulsji, w większości przypadków odczuwanych przez osoby dotknięte w/w zaburzeniem jako irracjonalne, niespójne z ego, obce, ale osoby są przymuszone do ich wykonywania.
Obsesje i kompulsje chronią przed lękiem.
Najczęściej występujące typy zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych:
a) nadmierny lęk przed niebezpieczeństwem grożącym własnemu self, innym ludziom, własności (lęk o zdrowie, lęk przed własnymi wrogimi impulsami),
b) niejasny niepokój w sytuacji naturalnego odsłonięcia,
c) nieustanne dążenie do perfekcji i symetrii (porządkowanie, pilnowanie rozłożenia rzeczy na biurku, kontrolowanie długości sznurówek w obu butach itp.).
Przyczyny zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego są najprawdopodobniej genetyczne. Podłoże zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych; występuje powiązanie z zespołem Tourette'a. Charakter zaburzenia chroniczny, z okresowymi zaostrzeniami objawów i zmniejszaniem się ich intensywności.

Stosuje się głownie leczenie farmakologiczne, a w skrajnych przypadkach operację chirurgiczną (odcięcie części układu limbicznego) - gdy osoba nie jest w stanie funkcjonować na poziomie satysfakcjonującym w codziennym życiu. Terapia psychoanalityczna i wglądowa są nieskuteczne, pewne pozytywne rezultaty daje terapia behawioralna.
Głównymi przyczynami zachowań obsesyjno-kompulsywnych są wzrastanie w chaotycznych lub nieprzewidywalnych warunkach rodzinnych (np. DDA) - ich oddanie się jakiemuś systemowi wartości czy zasadom porządku czy samodyscypliny pomogło im uciec przed chaosem i umożliwiło stworzenie struktury, którą od tej pory będą podtrzymywać oraz kompensacja ukrytego braku struktury osobowościowej czy self lub ich słabości - aby wesprzeć kruche poczucie własnego self potrzebują one stabilnego punktu zakotwiczenia. Sztywność ich przekonań i rutyna działań umożliwia im uzyskanie intensywniejszego poczucia self i bezpieczeństwa.
S.M Johnson sugeruje, że we współczesnym chaotycznym świecie pewien poziom obsesyjności i kompulsywności jest niezbędny, żeby dobrze funkcjonować.
Co do pochodzenia tego zaburzenia żadne z badań nad obsesyjno-kompulsywną etiologią nie dostarczają empirycznego potwierdzenia freudowskiej propozycji, że te cechy charakteru są wynikiem szczególnego rodzaju treningu czystości. Uważa się, że duże znaczenie w kształtowaniu obsesyjno-kompulsywnej osobowości maja nadmiernie kontrolujący, sztywni, narzucający ścisłe ramy i przywiązujący wielką wagę do szczegółów rodzice - nie dopuszczają oni do ujawniania spontaniczności w procesie socjalizacji i w rozwoju moralnym.
W powstawaniu osobowości obsesyjno-kompulsywnej można mówić o czynnikach:
- genetycznych - ale wyposażenie genetyczne rodzi patologię nie samo z siebie, tylko w odpowiednich warunkach środowiskowych,
- funkcjonalnych - czyli o wychowaniu w rodzinie obsesyjno-kompulsywnej.
Kształtowanie się osobowości obsesyjno-kompulsywnej w obsesyjno-kompulsywnej rodzinie:
Rodzice tacy traktują wychowanie swoich dzieci bardzo poważnie, podobną postawę mają do innych swoich spraw. Mają dobre intencje i próbują swoje zadanie wykonać perfekcyjnie. Bardzo martwią się, by nie zrobić czegoś źle, w bardzo małym stopniu polegają na własnej intuicji czy na zdrowym rozsądku. Nie są natomiast w stanie dostosować swoich działań do specyficznych cech czy zachowań swoich dzieci. Ich działanie może być jednak mniej raniące niż byśmy się spodziewali, bo dzieci czują, że w rzeczywistości są kochane, że rodzice poświęcają im uwagę.
Negatywność ich działania jest wynikiem ich sztywnej postawy, którą rodzice wyjaśniają jako konieczną, uzasadniając ją dobrem dziecka. I jest w tym część prawdy. Dlatego też dziecku jest tym trudniej przeciwstawić się ich autorytetowi i wyrazić jakąkolwiek złość.
Funkcjonowanie rodziców:
- 0-2 rok życia - najczęściej rodzice opiekują się dzieckiem adekwatnie do jego potrzeb rozwojowych, nie narzucają mu oczekiwań wykraczających poza jego fazę rozwoju, rodzice są zaangażowani, starają się sumiennie wykonywać swoje obowiązki;
- powyżej 18 m-ca życia - rodzice zaczynają wpajać normy etyczne, przekonania, właściwe metody działania, właściwe sposoby realizacji norm, dyscyplinę i umiejętności samokontroli bez empatycznego zrozumienia dla indywidualności dziecka i jego specyfiki rozwojowej, rodzice dopasowują dziecko do szablonu a nie szablon do dziecka; rodzice narzucają standardy i oceniają sposób ich realizacji, stosują nagrody i kary, mogą pozwalać na pewną swobodę w nagrodę za coś, spontaniczna swoboda nie jest dopuszczalna;
Jednocześnie rodzice ograniczają ekspresję dziecka. Często rodzice wprowadzają samodyscyplinę powoli i w atmosferze autentycznej troski i miłości, miłość jest tym co pośredniczy w narzucaniu więzów, w takiej sytuacji dziecku tym trudniej o bunt i ujawnienie złości, poza tym dziecko uczy się, że jeśli kocha rodziców to musi wykonywać, to co mu każą.
Rodzice obsesyjno-kompulsywni są wewnętrznie sztywni, rygorystycznie kontrolujący się, mający trudności w zabawie, nie doceniają spontaniczności, nie umieją korzystać ze swojej dziecięcości, nie rozumieją empatycznie dziecka, maskują wrogość i negatywizm racjonalizacjami, komunikują troskę przy zachowaniu dystansu, nie okazują swobodnie miłości, nie potrafią bezinteresownie zaangażować się w cokolwiek.
W tych okolicznościach w funkcjonowaniu dziecka przeważa nacisk na realizację podanych z zewnątrz standardów, bez kontaktu i związku z własnymi potrzebami czy postrzeganiem uczy dziecko nie ufać swoim odczuciom, tylko angażować się w to czego dobrze nie czuje. W efekcie w takiej rodzinie wyrasta dziecko zdyscyplinowane, dbające o poprawne wykonanie zaleceń, ściśle kontrolujące to co w nim zwierzęce, dziecięce, spontaniczne, zmysłowe. W późniejszym życiu spełnianie standardów nie przynosi satysfakcji, bo nie wynika z autentycznej potrzeby jednostki, tylko z potrzeby spełnienia wymagań postaci rodzicielskich, jednostka nie osiąga też pewności, że te standardy spełniła. Aby utrzymywać wszystko pod ścisłą kontrolą osoba zaczyna oddychać w sposób mniej głęboki i poruszać się mniej płynnie - usztywnieniu ulega struktura wartości i przekonań: osoba dąży do perfekcji i chce unikać wszelkich błędów.
Czynnikami wpływającymi na kształtowanie się osobowości obsesyjno-kompulsywnej są temperament dziecka: większy temperament generuje więcej konfliktów, złości i wrogości, więcej konfliktów to większa presja na stłumienie, im większe stłumienie i wyparcie tym więcej ukrywanej wrogości, żalu czy sprzeciwu wyrażanych przez upór czy zachowanie pasywno-agresywne. Uczucia te rodzić będą objawy (obsesyjne zamartwianie się, somatyzacja, natrętne myśli zabronionej natury),
- faza rozwojowa dziecka: rodzice mogą mieć problem z empatycznym zrozumieniem dziecka i jego zmieniającymi się potrzebami, socjalizacja dziecka nie przebiega wtedy płynnie, narzucane zasady nie są adekwatne do możliwości rozwojowych dziecka, to budzi u niego złość, wewnętrzny konflikt i powoduje zranienie narcystyczne, im większa nieadekwatność tym większe wyparcie, tym więcej objawów.
Osoba stara się przypodobać rodzicom narzucającym bardzo duże wymagania i kontrolującym jego spontaniczną ekspresję. Osoba obsesyjno-kompulsywna stara się uniknąć kłopotów i lęków, bo gdyby zrelaksowała się popadłaby w tarapaty.

ZACHOWANIE
Osobowość obsesyjnie-kompulsywna zidentyfikowana została przez Zygmunta Freuda w 1908 r. Nazwał tę strukturę charakteru (ze względu na etiologię) typem analnie powstrzymującym się bądź analnym i zwrócił uwagę na takie cechy jak:
- sknerstwo
- uporządkowanie
- upór
Sknerstwo to kombinacja takich cech jak oszczędność, niepohamowana żądza wzbogacenia się i skąpstwa. Osoba taka sama siebie trzyma w ściśle wyznaczonych ramach i tak samo kurczowo trzyma się swojej własności. Zachowuje się również w sposób sztywny (oszczędność gestów, emocji).
Upór to uporczywe trzymanie się jakichś działań pomimo wszelkich trudności, nieustanne powracanie do nich, skrupulatne przestrzeganie przyjętych zasad, determinacja i silna wola. Cechy te mogą ułatwić przystosowanie się, ale mogą być również odbierane negatywnie, jako przeciwstawianie się i brak elastyczności. Sztywne trzymanie się swojego stanowiska kojarzy się z kurczowym trzymaniem się swojej złości i pretensji. Wydaje się, że nadmiarowe upieranie się przy swoich racjach jest jedynym możliwym sposobem wyrażenia uczuć złości. Osoba może mieć tendencje do kontrolowania, rządzenia, bez najmniejszego poczucia winy.
Osoby takie są często z jednej strony uległe względem autorytetów, natomiast wobec ludzi, którzy pozostają pod ich kontrolą, albo których postrzegają jako słabszych są autorytarni. Ich sztywność, upór i przeciwstawianie się można rozumieć jako wyraz buntu przeciw autorytetowi Wymienione przez Freuda uporządkowanie określone jest jako jedna z cech kompulsywnych: osoba domaga się porządku i precyzji, organizacji i jasności w każdym detalu. Często wszystko traktują tak samo poważnie, sprawy rzeczywiście ważne jak i błahe, nawet drobne uchybienie może zniszczyć im dążenie do perfekcji. Osoby takie dbając o nieistotne szczegóły, często zaniedbują to co dla nich najważniejsze, w związku z tym odczuwają ciągłe napięcie.

Niezdecydowanie:; skłonność do niekończenia spraw i obsesyjne wątpienie i tendencja do przekładania działań, to niekiedy najbardziej widoczne i sprawiające najwięcej kłopotu cechy. Osoby takie wiecznie zamartwiają się czy coś jest wystarczająco dobre, nanosząc wieczne poprawki.

W tej strukturze osobowości nie musi występować każda z w/w cech.
Osoby z osobowością obsesyjno-kompulsywną są przejęte robieniem właściwych rzeczy właściwie, żyjąc w taki sposób w jaki powinny. Nigdy jednak nie mają pewności czy robią rzeczy właściwe, ponieważ nigdy nie są w kontakcie ze sobą. Cechy takiej osoby są cechami dobrze działającej maszyny, ale okazują się niewystarczające dla dobrze funkcjonującej istoty ludzkiej.
W poznaniu dominują reakcje przeniesieniowe: w obliczu konfliktu między dwoma sposobami reakcji lub dwoma popędami, osobnik robi coś, co jest zupełnie nieodpowiednie w danej sytuacji.
Jak pojawiają się myśli i uczucia nie akceptowalne (związane z jakimś problemem lub sytuacją trudną) lub konflikt wewnętrzny, to pojawia się lęk, a w obronie przed nim następuje reakcja przeniesieniowa.
Sposoby radzenia sobie z lękiem (rodzaje reakcji przeniesieniowej) u osoby z osobowością obsesyjno-kompulsywną:
Najbardziej zauważalną cechą osobowości obsesyjno-kompulsywnej jest brak emocji. Jednocześnie istnieje bardzo dużo lęku i napięcia. Złość - wyrażana niebezpośrednio - poprzez upór, sztywność, zaciętość, żal - wywołany przez dominację siły woli, miłość - maskowana chłodem, który budzi lęk, ponieważ często pośredniczył w narzucaniu więzów, wiąże się też ze zobowiązaniem, jeśli kogoś kochamy musimy wykonywać to czego od nas oczekuje.
Ponieważ samodyscyplina wprowadzana była u takiej osoby powoli, z troską, stłumiona złość, bunt i żal mogą być trudne do uwolnienia. Ale jeżeli osoba obsesyjno-kompulsywna dostrzeże podobieństwo między sobą i swoimi rodzicami, będzie mogła zachować miłość do rodziców i jednocześnie być zdolna do wyrażenia złości i żalu.